“Verhofstadt heeft gelijk”
Zondagavond 28.08 kreeg oud-premier Guy Verhofstadt de gelegenheid in het programma van de Nederlandse televisie VPRO om uitgebreid, gedurende ongeveer drie uren, zijn mening te uiten over het reilen en zeilen van onze samenleving. Voor iemand die wat te vertellen heeft, is zulk een overvloedige spreektijd in een tv-programma een uitzonderlijk voorrecht, waarvan wij slechts kunnen dromen als het over de Belgische televisie gaat.
Guy Verhofstadt was andermaal zichzelf: gedreven, overtuigend en idealist. Tijdens zijn uiteenzetting ging hij scherp in de aanval tegen het nationalisme dat hij beschouwt als een bedreiging voor de democratie en als een gevaarlijke vertekening van het na te streven toekomstbeeld. Naar mijn gevoel heeft Verhofstadt gelijk. Zijn stelling is historisch juist, ethisch verantwoord en politiek moedig. Want hij deinsde er niet voor terug ook Belgische en Vlaamse toestanden in het vizier te nemen. Wellicht komt de tijd dat humanisten, liberalen, christendemocraten, socialisten en ecologisten gemeenschappelijk stelling moeten innemen tegen de lokroep van nationalisme en populisme, in tijden van razendsnelle veranderingen, die veel burgers radeloos maken en redeloos doen reageren. Sinds jaren verdedig ik een aantal stellingen die evenwijdig lopen met die van Verhofstadt.
1. VOLK EN BEVOLKING
Men moet er zich rekenschap van geven dat in onze Europese samenleving het sociopolitieke begrip “volk” door de feiten achterhaald is. Op het territorium van onze landen woont een “bevolking”, die multicultureel is samengesteld. Volk wordt bevolking. Ernstige wetenschappelijke studies wijzen er op dat de graad van allochtonisering in een land als België ongeveer 30 % bereikt als men kijkt naar de nationaliteit van één van de vier grootouders van een inwoner op Belgisch grondgebied. Het percentage allochtonen in onze grote steden is uiteraard nog veel aanzienlijker en deze tendens is onomkeerbaar. Wanneer mevrouw Angela Merkel verklaart dat de multiculturaliteit mislukt is, begaat zij een grove vergissing.
De multiculturaliteit is een feit. De grote maatschappelijke opgave bestaat erin de om zich heen grijpende multiculturaliteit om te zetten in echte interculturaliteit. De interculturaliteit is niet makkelijk en vergt een langdurig en veelzijdig beleid van inburgering via het onderwijs, de tewerkstelling, cultuur en ontspanning, opvoeding tot wederzijdse verdraagzaamheid en wederzijds begrip en de strijd tegen allerlei vormen van discriminatie. Zo niet dreigt de multiculturaliteit te ontaarden in vormen van stadsguerrilla, zoals onlangs is gebleken in Londen.
2. EIGEN VOLK EERST
De nationalistische slogan bij uitstek “eigen volk eerst” is van een perverse demagogie maar raakt bij veel mensen een gevoelige snaar. Niet alleen is het eigen volk een achterhaald begrip maar bovendien getuigt deze uitroep van een bijzonder onethisch egoïsme dat haaks staat op elke solidaristische beleving van het samenleven in onze moderne maatschappij. Niet het eigen volk maar ‘alle mensen moeten eerst’ komen.
De wenselijkheid van meer menselijkheid moet alle dagen opnieuw worden onderstreept met een intensiteit en op een wijze die de 19e eeuwse en 20e eeuwse opdeling in de traditionele ideologieën van liberalisme, socialisme en christendemocratie ruim overstijgen. Dit wil uiteraard niet zeggen dat wij de hele wereld kunnen helpen maar het vereist wel dat wij met standvastigheid de gelijkwaardigheid van alle mensen moeten blijven verdedigen, ongeacht ras, taal en godsdienst in het besef, enigszins paradoxaal, dat mensen maar gelijkwaardig kunnen zijn voor zover zij niet identiek zijn en dus van elkaar verschillen.
3. WINNAARS EN VERLIEZERS
Uiteraard moeten individuen en groepen kunnen opkomen voor eigen rechten en hun eigenbelang. De mens zal niet snel ontsnappen aan de darwinistische wetten van de evolutie. In die zin was de ontvoogdingsstrijd van de Vlamingen in België niet alleen een sociaal maar ook een ethisch verantwoorde actie. Een evidentie die door steeds meer Franstaligen wordt erkend.
De behartiging van collectief eigenbelang ontaardt echter in onaanvaardbaar nationalisme zodra de belangen van de gemeenschap of een groep worden verwezenlijkt ten koste van die van een andere gemeenschap of bevolkingsgroep. Het blijkt met andere woorden nuttig de zogenaamde economische ’speltheorie’ (theory of games) toe te passen op de grenslijn die wenselijke verdediging van eigenbelang scheidt van onoorbaar nationalisme. Hieruit volgt dat het ontstaan van een ‘zero som spel’ waarbij winnaars en verliezers uit een betwisting te voorschijn treden, moet worden vermeden omdat blijkt dat het algemeen belang, dat dit van de groepen en gemeenschappen overstijgt, hierdoor schade lijdt.
Duidelijker gezegd en toegepast op onze communautaire verhoudingen: een communautair akkoord met winnaars en verliezers waarbij de nadelen en de voordelen van een compromis onevenwichtig zijn verdeeld, is absoluut te mijden, zowel om redenen van efficiëntie als van ethiek. Een optimale oplossing bestaat er uiteraard in dat voor de onderhandelende partijen een gemeenschappelijke win/win-situatie zou uit de bus komen. Zo is het duidelijk dat een splitsing van de sociale zekerheid in België, met als gevolg dat in Vlaanderen de armoede zou dalen en in Wallonië de armoede zeer aanzienlijk zou stijgen, zou moeten worden beschouwd door alle onderhandelende partijen als volstrekt onaanvaardbaar.
4. IDENTITEIT
Personen hebben ongetwijfeld nood aan identiteit. Maar in een globale wereld zonder grenzen met interpenetratie van culturen en massale grensoverschrijdende informatiestromen, wordt de identiteit van een persoon een veel ‘gelaagde’ structuur. Men is Vlaming, Belg, Europeaan. Men heeft een bepaalde politieke overtuiging. Men houdt van sport, reizen, piano, poëzie en lekkere wijnen. Dit zijn slechts voorbeelden van de diverse aspecten verbonden aan identiteit. Het nationalisme bezondigt zich aan een verminkende reductie van de identiteit van de moderne mens door die te herleiden tot de identiteit van bijvoorbeeld zijn Vlaams zijn, zijn Belgisch zijn, zijn Baskisch zijn, zijn Amerikaans zijn, zijn Frans of Duits zijn, zijn blank zijn, christen of musulman zijn.
5. NATIONALISME
De huidige Europese problemen tonen aan hoe nefast de nationalistische reflexen zijn aangezien het onvermogen om eigen nationale bevoegdheden af te staan aan een echte Europese regering de Europese monetaire unie en op termijn wellicht ook de Europese Unie in hun voortbestaan bedreigen. F. Mitterrand heeft ooit verklaard ‘le nationalisme, c’est la guerre’. Ongetwijfeld verwees hij hiermee naar de tragische geschiedenis van de 20e eeuw, deze meest smartelijke eeuw aller eeuwen. Nationalisme vandaag de dag neemt makkelijker de vorm aan van welvaartvernietigend protectionisme.
6. VLOEIBARE WERELD
Het nationalisme staat haaks - en soms met opzet - op de nieuwe moderniteit die om zich heen grijpt in een wereld die ons dorp wordt. De groeiende digitale realiteit waarin steeds meer mensen leven verbreekt de bodemgebondenheid van het individu en dus de ‘bloed-en bodem’-ideologie. Behoren de mensen aan de grond of behoort de grond aan de mensen? Dit is een vraag die in onze ‘vloeibaar’ wordende wereld met evenveel pertinentie moet worden gesteld als de humanisten deden vanaf de XVIde eeuw met het ‘cujus regio et illius religio’-beginsel.
Ongetwijfeld vergen de huidige omwentelingen grote aanpassingen die wel eens kunnen verlopen met horten en stoten. Maar de aan de gang zijnde revolutie, vooral wetenschappelijk en technologisch gestuurd, is onomkeerbaar. Landsgrenzen verdampen, staten provincialiseren, grote mogendheden komen en gaan, individuen nomadiseren, zeker cultureel, mentaal en intellectueel. Voor de aantredende generatie van jonge Vlamingen, die geloven in een verbeterbare wereld, opent zich een horizon die enorme perspectieven biedt. Die horizon afdekken door de bekrompenheid van de ‘eigen-volk-eerst’-dogmatiek en de inteelt van het nationalisme is erger dan een wandaad. Het is een fatale vergissing.
Mark Eyskens
(De auteur is minister van Staat.)
COMMENTAIRE DE DIVERCITY
NUL N’EST PROPHETE EN SON PAYS
La télévision hollandaise (VPRO) a fait fort : trois heures de Verhofstadt non stop sur tous les sujets : le printemps arabe, la crise de l’ euro, le projet européen, les dictatures du XXième siècles, Mitterrand ; Eddy Merckx et la bicyclette, Hugo Claus et le chagrin des belges, le génocide rwandais, les vignobles toscans mais surtout la peste brune du nationalisme qui conduit à la haine des peuples et à la guerre et son antidote l’interculturel. Eblouissant !
Inimaginable ailleurs qu’au Pays Bas. On rêvera de pareil régal Belgique !
Un Guy Verhofstadt téméraire en superforme: passionné, brillant, convaincant, visionnaire et hardiment idéaliste.
Européen de cœur et de conviction, Il a pourfendu comme personne l’hydre nationaliste en Flandre et partout ailleurs. Il y voit, à juste titre une menace pour la démocratie. Verhofstadt a raison sur tous les points, clame Mark Eyskens, le dernier sage du CD&V et l’une des voix les plus éclairée de Flandre. « Zijn stelling is historisch juist, ethisch verantwoord en politiek moedig. Want hij deinsde er niet voor terug ook Belgische en Vlaamse toestanden in het vizier te nemen. Wellicht komt de tijd dat humanisten, liberalen, christendemocraten, socialisten en ecologisten gemeenschappelijk stelling moeten innemen tegen de lokroep van nationalisme en populisme”
Il est grand temps, lance Eyskens que les démocrates de toutes couleurs et de toutes tendance prennent nettement position contre le clan des populistes nationalistes.
Et d’ajouter hardiment que cela fait des années qu’il partage les thèses du libéral Verhofstadt dans les six domaines suivants que nous résumons à la grosse louche.
1. PEUPLE ET POPULATION
La notion de peuple est complètement dépassée dans nos démocraties occidentales. L’Europe est composée désormais de populations de caractère multiculturel (30% d’allochtones en Belgique) avec une concentration maximale dans les villes.
Angela Merkel se trompe lourdement quand elle affirme que le multiculturel a échoué.. De multiculturaliteit is een feit.
LE GRAND DEFI CEST DE TRANSFORMER LE MULTICULTUREL EN INTERCULTUREL
DiverCity ne dit pas autre chose !
“De interculturaliteit is niet makkelijk “
L’interculturel est un vrai défi. Il exige une gouvernance complexe à long terme, “van inburgering via het onderwijs, de tewerkstelling, cultuur en ontspanning, opvoeding tot wederzijdse verdraagzaamheid en wederzijds begrip en de strijd tegen allerlei vormen van discriminatie.”
Cela passe par rune reforme de l’enseignement, une mise au travail des allochtones, et une révision de notre conception de la culture et des loisirs. Surtout cela sous entend une lutte contre toutes les formes de discriminations.
Si on n’y parvient pas, le multiculturel a toute les chances de dégénérer vers guérilla urbaine comme récemment dans les banlieues londoniennes.
2. EIGEN VOLK EERST
Le slogan favori des nationalistes “eigen volk eerst” participe de la démagogie la plus perverse parce qu’il touche une corde sensible.
« Eigen volk” est un concept ringuard qui est l’expression d’un égoïsme qui enfreint l’éthique de la solidarité qui est celle d’une société moderne au XXIème siècle.
Niet het eigen volk maar ‘alle mensen moeten eerst’ komen.
Nous avons besoin de plus d’humanité par delà toues les idéologies libérales, socialistes, ou chrétiennes démocrates.
Non nous ne pouvons pas aider le monde entier mais nous nous devons de respecter la singularité de tous tant sur le plan de racial, linguistique, religieux en considérant de manière paradoxale que les gens ne sont égaux que dans la mesure pou ils ne sont pas identiques mais l’expression même de la diversité.
3. LES GAGNANTS ET LES PERDANTS
A l’évidence, les individus et les communautés peuvent revendiquer leurs droits et leurs intérêts propres (opkomen voor eigen rechten en hun eigenbelang). De plus en plus de francophones le reconnaissent aujourd’hui : la lutte pour l’émancipation des Flamands en Belgique était justifiée tant sur le plan social que sur le plan éthique.
Quand l’obsession du « eigenbelang” dégénère une forme insupportable de nationalisme, il faut se réveiller.
Il est impératif d’aboutir à un accord communautaire avec des vainqueurs et des perdants, un consensus, un compromis équilibré fait d’avantages et de quelques inconvénients et cela pour des raisons d’efficacité et surtout d’éthique ; une solution win win pour chacun des partis participant à la négociation.
Il est tout a fait clair qu’une scission de la sécu belge qui aurait pour conséquence une diminution de la pauvreté en Flandre au détriment de son accroissement en Wallonie devrait être regardée par les négociateurs comme parfaitement imbuvable.
4. IDENTITÉ
Chacun a droit à son identité. Men is Vlaming, Belg, Europeaan. Chacun a ses convictions politiques, ses préférences sexuelles, culturelles, philosophiques, d’art de vivre.
Le nationalisme réduit nos diversités identitaires à un seul critère, par exemple être flamand, belge, basque, américain, blanc, chrétien ou musulman.
5. NATIONALISME
Les problèmes qui accablent l’Europe actuellement montrent à quel point le réflexe nationaliste empêche les nations qui composent l’Europe de transférer à l’Europe leurs prérogatives nationales afin de la doter d’un véritable gouvernement capable de gérer la monnaie européenne.
F. Mitterrand l’a dit devant le parlement européen de la manière la pus claire: ‘le nationalisme, c’est la guerre’. Le nationalisme actuel menace de dégénérer en une forme de protectionnisme menaçant la prospérité de tous.
6. UN MONDE FLUCTUANT
Le nationalisme s’oppose, à dessein, à la nouvelle modernité qui transforme le monde en quelque chose ressemblant à notre village à tous.
La dimension virtuelle de la réalité dans laquelle vivent de plus en plus d’hommes et de femmes met à mal le lien au sol que caractérise l’idéologie du sol et du sang. (‘bloed-en bodem’-ideologie).
Appartenons-nous au sol ou le sol nous appartient-il. Behoren de mensen aan de grond of behoort de grond aan de mensen?
Dans notre monde fluctuant, cette question renvoie à celle que se posaient les humanistes du XVIème siècle quand se posait la question du ‘cujus regio et illius religio.
La révolution technologique est irréversible; les frontières nationales s’évaporent, les états se provincialisent de plus en plus, les grandes puissances se font et se défont, les individus se nomadisent sur le plan culturel, mental en intellectuel.
Pour les jeunes Flamands de la génération montante qui croient en un monde en évolution, s’ouvrent des perspectives gigantesques.
Limiter leur horizon qui s’élargit à l’entêtement dogmatique du ‘eigen-volk-eerst’- du nationalisme ambiant est pire qu’une faute ; Het is een fatale vergissing. On applaudit Mark Eyskens des deux mains et Verhofstadt également.
On aimerait que leur discours musclé et visionnaire ébranle les nains de jardins politiques, régionalistes et provinciaux qui nous gouvernent.
MG
VERDRAAGZAAMHEID
Oscar van den Boogaard
In zijn opiniestuk afgelopen dinsdag op de site van deredactie.be spreekt Mark Eyskens zijn bewondering uit voor de vuist die Guy Verhofstadt onlangs op de Nederlandse VPRO- televisie maakte tegen nationalisme en populisme en voor de goede orde zet hij daarbij zijn eigen stellingen nog een keer op een rijtje. Hij waarschuwt er onder meer voor dat de om zich heen grijpende multiculturaliteit eindelijk moet worden omgezet in échte interculturaliteit. Dit moeilijke proces vergt volgens de minister van Staat een langdurig en veelzijdig beleid van inburgering via het onderwijs, de tewerkstelling, cultuur en ontspanning, de strijd tegen allerlei vormen van discriminatie en tevens opvoeding tot wederzijdse verdraagzaamheid en wederzijds begrip.
“CE NE SERA PAS LA DERNIERE REFORME”
FRANCIS VAN DE WOESTYNE
Mis en ligne le 02/09/2011
Le sénateur MR-MCC estime que le pays évoluera encore au gré des réformes. Mais tant que les citoyens le souhaiteront, il y aura toujours un Etat belge.
Gérard Deprez, sénateur MR-MCC, analyse les chances de réussite de la mission Di Rupo.
VOUS AVEZ PARTICIPE A TROIS GRANDES REFORMES DE L’ETAT. CELLE DU MOMENT EST-ELLE COMPARABLE AUX PRECEDENTES ?
Il y a de grandes différences : d’abord, à l’époque, il n’y avait pratiquement pas de classe politique régionale, nous étions tous des fédéraux. Ensuite, on pouvait faire une majorité politique des deux tiers avec deux grandes formations politiques. Maintenant, les trois grandes familles ne suffisent plus. Enfin, en Flandre, on n’avait pas un parti nationaliste autonomiste qui était le premier parti du pays. Cela modifie radicalement le contexte.
SOUS LA PRESSION FLAMANDE, ON NE PARLERA DU SOCIO-ECONOMIQUE QU’APRES AVOIR EU UN ACCORD INSTITUTIONNEL… EST-CE COHERENT ?
Cela me surprend. Je n’ai jamais participé à aucune négociation gouvernementale dans laquelle on ne menait pas, au moins en parallèle, des négociations institutionnelles ET socio-économiques. (…)J’avoue que je suis stupéfait de constater qu’après quinze mois, à l’exception de ce qui est prévu dans la note d’Elio Di Rupo, il n’y ait pas encore eu la moindre discussion socio-économique. Dans tous les pays d’Europe, la préoccupation est socio-économique. Chacun renforce les mesures qu’il a déjà prises… Et que la Belgique n’a pas eu l’occasion de prendre.
C’EST UNE EXIGENCE DU CD&V, UNE SORTE DE TICKET D’ENTREE…
Que voulez-vous ? Moi je veux que la Belgique reste. On ne sait pas le faire sans les Flamands !
CHACUN DEVRA FAIRE DES CONCESSIONS…
Oui. Le compromis devra être honorable. Mais pour cela, il ne faut pas dire, en arrivant à la table : “Merci Messieurs les Flamands, ce que vous demandez est parfaitement légitime !”
UNE DES REFORMES A LAQUELLE VOUS AVEZ PARTICIPE S’APPELAIT “LA DERNIERE PHASE” DE LA REFORME DE L’ETAT. VOUS VOUS ETES DONC TROMPE…
Oui, mais à l’époque, je savais qu’il restait un certain nombre de brûlots : la périphérie, les moyens financiers, Bruxelles. Aujourd’hui, vu l’évolution des mentalités et quelle que soit l’ampleur de la réforme actuelle, je pense que cette réforme ne sera pas la dernière. Jean-Luc Dehaene m’a toujours dit : “Pour vous, Latins, la Constitution est une Bible; pour nous, Germains, c’est un texte évolutif.” Il doit y avoir un point d’équilibre, même si chaque point d’équilibre comportera toujours des éléments qui alimenteront une correction ultérieure.
© La Libre Belgique 2011
